Crossings volgens Dr. Lou de Jong

AHet College van Vertrouwensmannen bestond uit: voorzitter Bosch van

Rosenthal, Cleveringa, Cranner, Oranje, Stokman, van Sonsbeeck, Drees, Neher

en van der Gaag.

Afgezant van der Gaag bezocht Koningin Wilhelmina in Londen in januari

1945. Wilhelmina vertrouwde van der Gaag niet, zij vond hem een

communist. ( dat was hij zeker niet)

Op 15 januari zou van der Gaag naar het bevrijde Zuiden vertrekken.(blz.

987) Via de Biesbosch route kwam van der Gaag kort voor 20 januari in het

bevrijde Zuiden aan. Via Brussel vloog hij naar Londen. Na een gesprek met

de Koningin verbleef hij nog een dag of tien in Londen.

In de nacht van 17 op zondag 18 februari begon van der Gaag aan zijn

terugreis via de Biesbosch. (blz.989) Naar hij zich kan herinneren in een

roeiboot vol Staatsbladen, pindakaas, wapens, wollen ondergoed,

radiomateriaal, uniformen (daaronder die welke hij als “kapitein

Smulders”had gedragen.), knijpkatten en sigaretten. De terugtocht verliep

moeilijk er kwam zoveel water de rivier af, dat het bootje zondagmorgen de

Kop van het Land nog niet was gepasseerd. Het werd door de Duitsers

beschoten en de inzittende moesten een schuilplaats zoeken op de vaste

wal. Daar bleven zij de gehele zondag zitten. Toen het weer donker was

geworden, slopen zij verder, van der Gaag moest daarbij zijn pakket

achterlaten. Dat verstopte hij in een roestige schuit die hij ergens aantrof.

Eén van zijn koeriers wist enige tijd later met veel moeite die schuit te

vinden – eind februari had hij de exemplaren van het Staatsblad en het

Publicatieblad van het Militair Gezag weer in handen.

[…]

Mr. L. Einthoven, oud hoofdcommissaris ( '40-'41 lid van het Driemanschap

van de Nederlandse Unie). De Vertrouwenscommissie hadden hem een

andere functie bedacht. Hij werd waarnemend hoofdcommissaris. (blz.1005)

Achter de rug om van de Vertrouwensmannen wist hij te bewerkstelligen dat

prins Bernhard, hem opdracht gaf naar het bevrijde Zuiden te komen, crosste

midden februari via de Biesboschroute, sprak in Breda met de prins en met

generaal Kruls en in Londen met Gerbrandy.

Midden maart crosste hij, opnieuw via de Biesbosch naar het bezette gebied.

[…]

In den Haag was op 13 april komen vast te staan dat behalve van der Gaag

ook Neher naar het bevrijde Zuiden zouden crossen. Eerst werd overwogen

Drees aan van der Gaag toe te voegen. Maar van Drees stond niet vast of hij

het misschien, de zware tocht door de Biesbosch zou kunnen doorstaan.

(blz.1244-blz.1245)

Er kwam een gesprek op gang met Seyss-Inquart over door gebrekkige

voedselvoorzieningen in de kustprovincies. Van der Gaag en Neher waren

bereid dit met de geallieerden te regelen, mits zij een vrijgeleiden naar het

bevrijde Zuiden kregen. Seyss-Inquart was bereid hen beide in een Duitse

auto naar Gorinchem te rijden. Van der Gaag zou in de nacht van 13 op 14

april crossen door de Biesbosch met hulp van de crossers van de groep-

Albrecht, die hen in februari had geholpen en wiens adres hij kende. Heher

zou tussen 12.00 uur en 13.00 uur bij Heusden overstegen, met een witte

vlag.

Zo gezegd zo gedaan. Bij aankomst in Gorinchem liet van der Gaag zich met

een Duitse jeep naar Sliedrecht rijden. Neher bleef in Gorinchem slapen. Bij

aankomst in Sliedrecht bleek zijn helper van de Albrechtgroep niet aanwezig

was. Hij was de vorige nacht naar het Zuiden gecrosst en van der Gaag kwam

tegenover een ander crosser te zitten die hij niet kende. Aan deze moest hij

vragen, met hem in een Wehrmacht auto mee te gaan ten einde als gids mee

te functioneren bij een crossing met een door de Wehrmacht te beschikking

gesteld bootje.(blz.1246/1247)

De man die begrijpelijkerwijs uiterst achterdochtig reageerde, was pas tot

medewerking bereid, toen van der Gaag na een uur in het geheim van zijn

missie onthulde. Beide gingen toen in de Duitse auto naar de Duitse post

aan de Merwede, waar het bootje lag. Van der Gaag deed daar zijn uniform

aan en de crossing begon. Aangezien alle Duitse posten langs de nieuwe

Merwede inmiddels ingelicht waren.( aan die posten was meegedeeld dat

een Duitse geheime agent zou worden overgezet), verliep de crossing zonder

moeilijkheden. Uit Lage Zwaluwe liet van der Gaag, na de prins telefonisch

ingelicht te hebben, zich onmiddellijk naar diens hoofdkwartier brengen.

Het eerst waarvoor de prins zorgde, was dat Neher in het bootje met de

witte vlag bij Heusden, de Bergse Maas zou kunnen oversteken. Twee

ministers bevonden zich doe ochtend in het bevrijde Zuiden.

Er ging een gerucht dat de Duitsers wilde over gaan tot capitulatie, maar

werd later ontkracht. Maar men overwoog een bepaalde vorm, een

onofficiële vorm van wapen stilstand, dan wel neutralisering van een

bepaald gebied.

Onder voorwaarden:

1.

Dat de geallieerden geen oorlogshandelingen tegen of in dit gebied

zouden worden verricht.

2.

Dat van Nederlandse zijde maatregelen zouden worden genomen om

een aanslagen op Duitsers te voorkomen, werden die voorwaarden

aanvaard, dan zou het mogelijk zijn om een overeenstemming te

verkrijgen t.a.v. Stopzetting van verdere vernielingen van Nederlands

kapitaalgoederen, terechtstellen van politieke gevangenen, razzia's,

fietsvorderingen enz. 